Napolyon Dönemi

Napolyon Savaşları 1793-4'te Fransızların amacı Devrimi korumaktı. 1794-5'de, Alçak Ülkeleri, Ren bölgesini, İspanya'nın bir bölümünü, İsviçre'yi ve Savoy'u (ve Ligurya'yı) işgal ettiler. 1796'da Napoleon'un ünlü İtalya seferi, onlara bütün İtalya'yı kazandırdı ve Fransa'ya karşı kurulan ilk koalisyonu kırdı. Napoleon'un, Malta'ya, Mısır'a ve Suriye'ye yaptığı keşif seferleri (1797-9), İngiltere'nin deniz gücü karşısında başarılı olamadı ve Napoleon'un yokluğunda kurulan ikinci koalisyon, Fransa'yı İtalya'dan çıkartarak Almanya'ya kadar sürdü. Müttefik ordularının İsviçre'de yenilmesi (1799 Zurich savaşı), Fransa'yı istiladan kurtardı ve bir süre sonra Napoleon'un geri dönmesi ve iktidarı almasıyla Fransa bir kez daha saldırıya geçti. 1801 'de kıta Avrupası'ndaki geri kalan müttefikleri, hatta 1802'de İngiltere'yi barış masasına oturttu. Ondan sonra, 1794-8'defethedilen ya da kontrol altına alınan bölgelerde Fransa'nın üstünlüğü, sorgusuz sualsiz devam etti. 1805-7'de Fransızlara karşı yeni bir savaş başlatma girişimi, sadece Fransa'nın nüfuzunu Rus sınırlarına kadar yaymasını sağladı. 1805'de Moravya'daki Austerlitz savaşında Avusturya yenildi ve ona da barış dayatıldı. Ayrı olarak ve sonradan savaşa giren Prusya, 1806'daki Jena ve Auerstaedt savaşlarında darmadağın oldu ve parçalandı. Auerstaedt'te yenilmesine, Eylau'da (1807) tokatlanmasına ve Friedland'da (1807) bir kez daha yenilmesine karşın, Rusya askeri bir güç olarak dokunulmaz kaldı. Bu anlaşma sayesinde İskandinavya ve Türkiye Balkanları dışında kıtanın geri kalanı da Fransa'nın hegemonyasına girmekle birlikte, Tilsit Anlaşması'nda (1807) Rusya'ya haklı olarak saygılı davranıldı. 1809'da Avusturya'nın özgürlüğü sarsma girişimi, Aspern-Essling ve Wagram savaşlarında boşa çıkartıldı. Ne var ki 1808'de, Napoleon'un kardeşi Joseph'in başlarına kral olarak getirilmesine karşı İspanyolların başlattığı isyan, İngilizlere bir manevra alanı açtı ve bu yarımadada, İngilizlerin zaman zaman uğradıkları yenilgilerden ve ricatlardan (örneğin 1809-10'da) etkilenmeyen sürekli bir askeri faaliyetin başlamasına neden oldu. Ancak Fransa, bu dönemde denizde tam anlamıyla bozguna uğradı. Trafalgar savaşından (1805) sonra, sadece kanalı geçerek İngiltere'yi istila etme değil, denizaşırı temaslar kurma şansı da ortadan kalktı. Ekonomik baskı dışında İngiltere'yi yenmenin başka bir yolu yok gibi görünüyordu; Kıta Avrupası Sistemi'ni (1806) kurarak Napoleon'un da yapmaya çalıştığı buydu. Bu ablukayı etkin biçimde dayatmanın ve sürdürmenin önündeki güçlükler, Tilsit anlaşmasının yarattığı istikrarı da zedeledi ve Rusya ile aranın açılmasına neden oldu; bu, Napoleon'un geleceği açısından dönüm noktasıydı. Rusya istila, Moskova işgal edildi. Napoleon'un düşmanlarının çoğunun benzer koşullar altında yaptığı gibi Çar da barış yapmış olsaydı, kumarı kazanmış olacaktı. Fakat Çar bunu yapmadı. Napoleon da, ya kesin kazanma ihtimali olmayan bitmeyecek bir savaşı sürdürmek ya da geri çekilmekten birini seçmek durumunda kaldı. Her ikisi de aynı oranda bir felaketti. Daha önce gördüğümüz gibi, Fransız ordusunun yöntemleri, yeterince zengin ve insanların yoğun olarak yaşadıkları bölgelere hızla baskın vermeye ve hayat damarlarını kesmeye dayanıyordu. Fakat ilk kez geliştirildiği Lombardiya'da ve Ren bölgesinde işleyen, hatta orta Avrupa'da da uygulama şansı bulan bu yöntem, Polonya ve Rusya gibi muazzam genişlikte, boş ve kıraç yerlerde tümüyle başarısızlığa uğradı. Napoleon, Rusya'nın kışından çok, Büyük Ordu'ya yeterince ikmal yapamadığı için yenildi. Moskova'dan çekilmek, Ordu'yu yıktı. Rusya'ya giren 610.000 kişiden ancak 100.000 kadarı Rusya' dan çıkabildi. Bu koşullar altında, Fransa'ya karşı kurulan son koalisyona yalnız Fransa'nın eski düşmanlarıyla kurbanları değil, kazanan tarafta olmaya can atan herkes katıldı; sadece Saksonya kralı, Napoleon'a bağlılığından çok geç vazgeçti. Yeni ve son derece toy Fransız ordusu, Leipzig'de (1813) yenildi ve müttefikler, Napoleon'un hayranlık verici manevralarına rağmen, Fransa'ya doğru amansız ilerleyişlerini sürdürdüler; İngiltere ise İberik Yarımadası'ndan Fransa'ya ilerledi. Paris işgal edildi ve İmparator 6 Nisan 1814'de tahttan çekildi. 1815'te iktidarını geri almayı denedi, ama Waterloo savaşı (Temmuz 1815) onun sonu oldu. Devrim Çağı, Eric Hobsbawm, Dost Kitabevi

Napolyon 

Napolyon Napoleon, barbar memleketi olan Korsika ölçülerine göre kibar bir aileden gelmiş olmakla birlikte, tipik bir karisyeristti. 1769'da doğdu; kraliyet ordusunun teknik yeterliliğin vazgeçilmez olduğu ender dallarından birinde, topçuluk alanında yavaş yavaş yükseldi; hırslı, zor beğenen biriydi ve devrimciydi. Devrim ve bilhassa tüm gücüyle desteklediği Jakoben diktatörlüğü zamanında son derece önemli bir cephede yerel bir komiser tarafından oldukça yetenekli ve gelecek vaad eden bir asker olarak farkedildi. Komiser de raslantı eseri Korsikalı'ydı, ancak bu durum görüşlerini olumsuz yönde pek etkilememiş olmalı. II. Yıl, onu general yaptı. Robespierre'in düşüşünden sağ salim yakayı sıyırmayı başardı ve Paris'te işe yarar bağlantılar geliştirme yeteneği, bu sıkıntılı günlerden sonra ona yardımcı oldu. Kendisini sivil otoritelerden bağımsız hareket eden Cumhuriyet'in birinci asker kişisi yapacak olan 1796 İtalyan Seferi'nde şansı yaver gitti. 1799 yılının yabancı işgalleri Direktuvar'ın güçsüzlüğünü ve kendisinin de vazgeçilmezliğini ortaya koyunca, iktidar yarı yarıya kendisine teslim edilmiş, yarı yarıya da kendisi tarafından ele geçirilmiş oldu. Birinci Konsül oldu; ardından ömür boyu Konsül ilan edildi; ardından İmparatorluğa getirildi. Kendisinin gelmesiyle birlikte, sanki bir mucize olmuş gibi, Direktuvar'ın çözülmeyen sorunları çözülür hale geldi. Birkaç yıl içinde Fransa'nın bir Medeni Kanun'u oldu, kiliseyle anlaştı ve hatta burjuva istikrarının en çarpıcı simgesi olan Merkez Bankası'nı kurdu. Böylelikle dünya ilk laik mitine kavuştu. Yaşlı okurlar ya da eski adetlere bağlı ülkelerdeki okuyucular, Napoleon mitinin yüzyıl boyunca nasıl yaşadığını bilirler: Orta sınıftan hiçbir ev, onun büstü olmadan tamam sayılmazdı ve nüktedan, zeki broşür yazarları şaka yollu da olsa onun bir insan değil, bir güneş-tanrı olduğunu ileri sürerlerdi. Bu mitin olağanüstü gücü, ne Napoleon'un zaferleriyle, ne Napoleoncu propagandayla, hatta ne de Napoleon'un şüphe götürmez kişisel dehasıyla açıklanabilir. Bir insan olarak iktidar onu oldukça çirkinleştirmişse de, hiç tartışmasız son derece parlak, çok yönlü, zeki ve düş gücü olan biriydi. Bir general olarak benzersizdi; bir yönetici olarak son derece etkili bir tasarımcı, şef, idareci, icracı ve kendisine bağlı olanların yapmakta olduklarını kavrayıp yol gösterebilecek çok yönlü bir zihinsel yeterliliğe sahipti. Devrim Çağı, Eric Hobsbawm, Dost Kitabevi

1792'den 1812'ye kadarki yirmi yılda, Avrupa haritası ve devletler sistemi geniş ölçüde yeniden düzenlendi. Fransız Devrim orduları üç çeşit ülkesel ve siyasal değişim getirdiler.

İlk olarak ve çeşitli zamanlarda Alçak Ülkeler, Almanya'nın, İsviçre ve İtalya'nın büyük bölümlerini doğrudan ilhak etmek yoluyla Fransa'nın öz ülkesini genişlettiler. Cumhuriyetin seksen üç olan il sayısı 1810'da imparatorlukla kırk dört milyon nüfuslu, yüz otuz departmana çıktı. Aisne, Allier, Aude... serilerine, "Bouches de l'Elbe" (Hamburg), "Sımplon" ve "libre" gibi yenileri eklendi. Fransa imparatorluğunun Fransızlığı her bir ilhakla azalıyordu.

İkinci olarak, her biri Fransa'ya sıkı şekilde bağlanmış olan koskoca bir yeni devletler takımı oluşturulmuştu, bunların her biri kendi anayasa modellerine ve Fransız usulü yönetime sahipti. Bu devletler, Hollanda Krallığına çevrilen (1804-1810) Batavya Cumhuriyetini (1795-1804), Etruria Krallığını (1801-1805), Ren Konfederasyonunu (1806-1813), Berg Büyük Dükalığını (1806-1813), Westphalia Krallığını (1807-1813), Varşova Büyük Dükalığını (1806-1813), beş İtalya cumhuriyetini ve sözde (Kuzey) İtalya Krallığını kapsamaktaydı.

Üçüncü olarak, Napoleon'un daha sonraki işgallerinin ardından, eski zamanlarda kurulmuş birkaç devletin varlığını sürdürmesine izin verildi, fakat büyük ölçüde değiştirilen sınırlar ve sıkıca denetlenen iç düzenlemelerle. Bunlar Avusturya, Prusya, İspanya, Napoli ve Portekiz'di.

Napoleon'un devrimci açıdan yeniden biçimlendirilen aydın despotluğundan kurtulan Avrupa bölgeleri sadece Britanya Adaları, İskandinavya, Rusya ve Osmanlı nüfuz alanlarıydı. Bu istisnalarla Avrupa, geleneksel düzeni yok eden, ancak insanlarına kısaca tamamen farklı bir şeyin tadını tattıran radikal değişikliklere bağlı kaldı.

Yerel nüfusun değişikliklere ne derece kucak açtığı ya da bunları başlattığı biraz karmaşık bir konudur. Bazı yerlerde açıkça sevinçten uçtular. Örneğin Fransız müdahalesini öteden beri isteyen Hollanda'da ve İsviçre'de derinlere kök salmış cumhuriyetçi unsurlar mevcuttu; Brüksel, Milano ya da Varşova gibi bazı kentlerin açıkça istek göstermeleri için iyi nedenler vardı. Diğer yerlerde, Fransızların kabulü karmadan düşmancaya dek derecelendirilebilir. Napoleon kurtuluş söyleminde güçlüydü, fakat bunun pratik uygulamasında zayıftı. Serflerin azad edilmelerinin ve cumhuriyet yönetiminin yararlarını artan vergilerin ve amansız zorunlu askerliğin getirdiği sıkıntılarla tartmak gerekir. Birçok ülkede ve özellikle İspanya'da, Fransızların gelişi şiddetli savaşları kışkırttı. Avrupa'da kuramsal olarak devrimi destekleyen birçok insan, bunu pratikte oldukça baskıcı bulacaktı.

Norman Davies- Avrupa Tarihi

1799 yılı önemli bir noktalama işareti gibidir. Bu tarihte gerçekleştirilen darbeyle Direktuar yönetimi ortadan kaldırılırken Napolyon Bonapart iktidara geldi. Cumhuriyetin bir generali olan Napolyon'un kısa sürede kurduğu diktatörlük 1814'e kadar sürerken dış ilişkileri bir kez daha altüst edip süreç içinde Avrupa haritasını yeniden oluşturdu. Yeni rejimde Birinci Konsül olarak göreve başlayıp kısa sürede Fransa İmparatoru oldu.

Çağının önde gelen şahsiyetleri gibi Bonapart da genç yaşta iktidara geldi. Olağanüstü dehaya sahip amansız askeri kişiliğini daha önce sergilemişti. Kazandığı zaferlerde kurnaz politik sağduyusunu isyankar bir tavır içinde hareket etmeye hazır olmasıyla birleştirmesi ona göz kamaştırıcı bir ün sağladı. Birçok bakımdan 18. yüzyılda görülen "serüvenci" tipinin örneğiydi. 1799'da başarılı generalliği ve görkemli fetihleri sayesinde kazandığı büyük bir kişisel itibara ve popülerliğe sahipti. Bu durumdan bertaraf ettiği politikacılar dışında kimse şikayetçi değildi. Kısa sürede orduya geri dönüp Fransa'ya karşı yeni bir savaş ittifakı yapan Avusturya'yı yenerek Fransa açısından zaferle dolu bir barış imzalaması bu itibarı pekiştirdi. Bu durum devrime yönelik tehdidi ortadan kaldırdı.

Birinci Konsül'ün devrime bağlılığından kimsenin kuşkusu yoktu ama bu ne anlama geliyordu? Kısa sürede monarşiyi yeniden kuran Napolyon (artık resmen sadece bu adla anılacaktı) 1804'te imparatorluğunu ilan etti. Bu asla eski monarşinin restorasyonu değildi. Aksine sürgündeki Bourbon Hanedanı'nı küçük düşürmek için her fırsatı kullanıp (hatta hanedana mensup prenslerden birini öldürttü), herhangi bir uzlaşmanın imkansız olduğunu gösterdi. İmparatorluğunu sağlama almak için aradığı halk desteğini düzenlediği halk oylamasıyla buldu. Fransızların onayladığı bu yeni monarşi halkın egemenliğine, yani devrime dayanıyordu. Resmi açıdan bir cumhuriyet rejimi olan Konsüllüğün başlattığı devrimin sağlamlaştırılma sürecini üstleniyordu.

1790'larda gerçekleştirilen büyük kurumsal reformlar ya pekiştirildi ya hiç dokunulmadı. Kilise mallarının tasfiyesi ardından haşlayan arazi satışlarına hiçbir müdahalede bulunulmadı. Eski meslek loncaları canlandırılmadı, eski hukuk sistemi yeniden yürürlüğe konmadı. Kanun önünde eşitlik ilkesi asla sorgulanmadı.

Bunların dışında yeni adımlar atıldı. Devlet memurlarının uzun zamandan beri gerçekleşmesini beklediği kanunların çıkarılması, günümüze kadar gelen Fransız hukuk sisteminin temelini oluşturdu. Bunun gerçekleşmesi Napolyon'un girişimciliği ve kararlılığının sonucuydu. 1789'dan beri her Fransızın ümide beklediği bu kanunlar, büyük ölçüde devrim meclisi üyelerinin eseri olmasına rağmen 1790'1ı yılların çalkantısı içinde meclisten geçirememişlerdi. Her ilin (departman) başına yönetici olarak bir vali (prefect) atandı. Bu valiler yetkileı;i bakımından Terör Döneminin olağanüstü hal temsilcilerini andırıyordu (eski devrimcilerin birçoğu prefect olmuştu). İmparatorluk hükümetinin günlük işleyişinde devrim ilkelerinin sık sık ihlal edildiği bir gerçekti. 1793'ten itibaren iktidara gelen tüm Fransız hükümetleri gibi Napolyon da basını cezalandırıcı bir sansür sistemiyle kontrol altına aldı. İnsanlar yargılanmadan hapsedilirken İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi fazla dikkate alınmadı. İşkenceyle sorgulama yasaklanmasına rağmen Napolyon'un gizli polisi bu uygulamayı sürdürdü. Konsüllük ve imparatorluk döneminde temsil organları bulunmasına rağmen pek dikkate alınmadı. Bununla birlikte görünüşe bakılırsa, tüm bunlar Fransız halkının arzularına uygundu. Napolyon'un gerçekliği son derece uyanık biçimde kabul etmesi de onların desteğini arttırmıştı. Napolyon'un papayla yaptığı anlaşma sonucu Fransa'da kilisenin konumundaki değişikliğin hukuken tanınması, Katoliklerin rejimle yeniden barışmasını sağladı.

Sonuçta tüm bunlar devrimin yurtta despotizmle, yurtdışındaysa askeri ve diplomatik güçle, güçlü biçimde pekiştirilmesini sağladı. Sonunda tüm bu kazanımlar Napolyon'un dev askeri hamleleriyle zarara uğradı. Aslında bu hamleler Fransa'ya Avrupa'da bir süre üstünlük sağladı. Fransız orduları doğuda Moskova'ya, batıda Portekiz'e ulaşırken, güneyde Atlantik kıyısındaki Coruna'dan kuzeyde Stettin'e kadar garnizonlar kurdu. Ne var ki bu yayılmanın maliyeti çok ağırdı. İşgal edilen ülkelerin amansızca sömürülmesi bile Fransa'nın askeri hegemonyasını, Napolyon'un küstah saldırganlığının yarattığı Avrupa koalisyonuna karşı sonsuza kadar sürdürmesini sağlayamadı.
.....
Avrupa Tarihi, J.M. Roberts, İnkulap Yayınevi

Viyana Kongresi sonucu Avrupa'nın görünümü.

http://napoleonistyka.atspace.com/

Napopedia

🔎Napolyon Bonopart