Okuma Atlası: 2020

31 Aralık 2020 Perşembe

2020 Yılını Bitirirken

Bu yılı da bitiriyoruz. 2020 “Büyük kapatılma” yılı oldu. Yıla girerken böyle bir şey öngörmüyorduk. Her şeyden önce önümüzdeki yılın insanlık ailesi için barış, sağlık ve huzur dolu günler getirmesini diliyorum.

Pandemi süreci, ağ ortamındaki eğitim ve bilgi paylaşım etkinliğinde adeta bir patlama yaşanmasına neden oldu. Yüz yüze iletişimin taşıdığı riskler nedeniyle, hem kurumsal eğitim hem de sivil toplum çevrelerinde yürütülen paylaşımlar internet ortamında değişik mecralardan ilgililerine ulaştı. Akademik düzeydeki paylaşımların “dışarıya” da açılması, nitelikli içeriğin artmasına yol açtı.

Okuma Atlası projesi bu yeni gelişmeler doğrultusunda, ilgi alanında, biriken içeriği bağlantılar yoluyla sizlere ulaştırma görevini de üstlenme gayreti içinde oldu. Atlas’ta yer alan konulara you tube kanallarının bağlantılarını vererek, bilgiye daha kısa zamanda ulaşmanın ortamını sağlamaya çalıştık.

Yıl içinde duyurduklarım dışındaki, yeni eklenen ve güncellenen sayfaları aşağıda paylaşıyorum. B.Berksan

Bu yıl ağırlıklı olarak “Anadolu” tarihi içerikli yeni sayfalar ile, başlangıcından günümüze kadar Anadolu'daki gelişmelerin genel bir resmini görebilir hale geldik.

Son dönemde Osmanlı Tarihi sayfalarını geliştirmek amacıyla yeni harita ve tablolar oluşturdum.

Osmanlı I

27 Ekim 2020 Salı

Helenistik ve Roma Dönemi Anadolu

İskender’in ölümünden sonra, satraplık görevinde bulunan komutanları arasında iktidar mücadelesi başladı. Bu ölümüne bir mücadele oldu. Yaklaşık kırk yıl süren ve değişen ittifaklar arasında yapılan savaşlar sonucunda, Anadolu Seleukos’ların egemenlik alanına girdi.

Anadolu coğrafyasının öneminin tüm aktörler farkındaydı. Mısır’daki Ptolemaios’lar Anadolu ile hem Doğu Akdeniz’in kontrolü hem de Klikya ve Lykia’daki ormanların kerestelerine olan ihtiyaçlarından dolayı ilgileniyorlardı. Diğerleri Anadolu’nun merkezi konumundan ve zenginliklerinden yararlanmak için burayı kontrol etmek gayretindeydi. Diğer yandan bölgedeki rekabetin oluşturduğu iktidar boşluğundan yararlanan küçük krallıklar ortaya çıkmıştı. Bu krallıklardan Pontos, Kommagene, Armenia, Kapadokya, Bitinya coğrafyalarını genişletmek için kendi aralarında da çatışmaya girdiler.

Bir süre sonra doğuya doğru genişlemeye devam eden Roma Cumhuriyeti de oyuna dahil oldu. Roma’yı sahneye davet eden kendi aralarında çekişen krallıklar oldu.

Bölge hakimiyeti için, Ptolemeuslar, Seleukos’lar gibi büyüklerin yanı sıra küçük krallıklar ve Roma kıyasıya çatıştı. Roma Cumhuriyeti, sonunda Anadolu’ya hakim oldu. Ancak yönetimi oldukça pragmatikti. Bölgeyi yarı özerk bir şekilde yönetti. Kendinden önceki Helenistik yapıyı bozmadı. Resmi dil olarak Latince’nin yanında Yunanca devam etti. Roma egemenliğinin, kültürel kodlarını değiştirerek 1453 yılına kadar devam ettiğini düşünürsek (1071 den itibaren Anadolu’daki Türk varlığını da dikkate alarak ) yaklaşık 1400 yıl kadar sürdüğünü görürüz.

Aşağıdaki sayfalarda Helenistik ve Roma dönemi Anadolu’sunun genel görünümünü gösteren metinler ve tablolar yer almaktadır.

B.Berksan

Helenistik Dönem Anadolu

- İskender Sonrası Diadokhlar [halefler] Dönemi

- Anadolu'da Seleukoslar ve Ptolemaioslar

- Bithynia (Bitinya) Krallığı

- Pergamon (Bergama) Krallığı

- Pontos (Pontus) Krallığı

- Kappadokya Krallığı

- Galatlar

Roma Dönemi Anadolu

24 Eylül 2020 Perşembe

Anadolu'nun Eski Zamanları ve İnsanları

Okuma Atlası’na dahil ettiğim “İnsan”ın Anadolu’daki öyküsünü konu alan yeni sayfalardan söz etmek istiyorum. Çok eski zamanlardan bu yana, İnsan’ın yolu kaçınılmaz olarak doğal bir köprü olan coğrafyamızdan geçti. Bir kısmı yoluna devam etti, bir kısmı ise memleketlimiz oldu. Kimi göçlerle geldi daha sonra geri döndü, kimi bu toprakları sevdi ve yerleşti, yerlileşti. Bir kısmı da değişik nedenlerle bu toprakları terk etmek zorunda kaldı.

Bu uzun öykünün Taş, Bronz ve Demir Çağlar’ının resmini yansıtmaya çalıştım. Öyle bir coğrafyada yaşıyoruz ki kazmayı biraz derine vurmaya başladığımızda büyük olasılıkla tarihsel veriler ile karşılaşmak neredeyse kaçınılmaz oluyor.

Okuma Atlası, “olmasını istediğimiz değil, olan ile ilgili” anlayışına rağmen ve kaçınılmaz olarak alıntılara başvurmanın zorunluluğundan dolayı, bazı saptırılmış gerçekleri de size ulaştırıyor olabilir. Mağara insanından, etnik bilinç taşıyan insana doğru ilerlediğimizde, yazarının da farkında olmadığı bilinçaltı motifler yorumlarda yer alabiliyor. Arkeolojik verilerin yorumlanmasında kimi konularda doğulu - batılı, doğudan gelen- batıdan gelen, Hint Avrupalı- Asiyanik farklılıkların, günümüze yansıtılarak uygarlık ölçütleri oluşturmanın araçları olarak kullanıldığını görüyoruz. Böyle durumlarda, alıntılarda ulaşabildiğim farklı tezleri bir araya getirerek okuyucuya kendi özgün yorumu için ortam oluşturma gayreti içinde oluyorum.

Metinleri oluştururken karşılaştığım sorunlardan biri, kaynaklarda dönemlerin tarihlendirilmelerinde farklı tarihlerle karşılaşmış olmam. İlgilendiğimiz zamanın binlerce yıl öncesi olduğunu dikkate alırsak +/- hata paylarını doğal karşılamamız gerekiyor.

Anadolu’muzun yabancı bilim insanları ile başlayan keşfi, günümüzde üniversitelerimizin tarih ve arkeoloji bölümlerinden yetişen ve uzmanlaşan araştırmacılar ile devam ediyor. Bilgilerimizi onlara borçluyuz.

Anadolu’nun bu eski zamanları için bilgi sahibi olmanın, zaman harcamanın, günümüzün sorunları düşünüldüğünde ne kadar anlamlı olduğu sorusu akla geliyor. Anadolu’nun şimdiki sakinleri olarak, bizden önceki uygarlıkların biriktirdiklerini güncelleyerek bugünlere taşıyabildik mi? Oturduğumuz konutlara, yaşadığımız kentlere baktığımızda bu soruya olumlu yanıt vermenin zor olduğunu düşünüyorum. Bu topraklarda yabancı gibi yaşamak, “derinliği” algılayamamak, olumlu birikimleri kullanarak sıçrama yapamamak, yeni sentezlere ulaşamamak bir farkındalık sorunu olarak görünmüyor mu?

B.Berksan.