Massagetler

Aşağıda kaynağı belirtilen makalenin sonuç bölümü alıntılanmıştır.

İlk olarak İskitlerle mücadeleleri sonucunda adları bilinen Massagetler, güçlü bir bozkır topluluğu olarak Aral gölü ve Hazar denizi arasındaki coğrafya başta olmak üzere çok geniş coğrafyada yaşamışlardır. Massagetler yaşadıkları coğrafyadan dolayı büyük bir imparatorluğa sahip olan Perslerle mücadele etmek zorunda kalmışlardır. Gücünün zirvesinde olan Pers imparatorluğunun ordusunu yenilgiye uğratmaları ve Pers kralı Kyros'un savaş sırasında öldürülmesi onların askeri gücünü ortaya koymaktadır. Pers kralı Darius da ancak askerlerine Saka elbisesi giydirmek suretiyle onlarla başa çıkmaya çalışmıştır. Pers kaynaklarında geçen üç Saka gurubundan biri olan Saka tigrakhauda'nın Grek kaynaklarında da belirtildiği üzere artık Massagetlerle aynı olduğu anlaşılmaktadır. Böylece, Massagetlerin büyük Saka gurubuna dahil olduğu ortaya çıkmaktadır. Onlar, Saka tiay para Daray, yani denizin ötesindeki Sakalarla aynı tür elbiseleri giymekte ve yine aynı tür arabaları ev olarak kullanmaktaydılar. Massagetlerin giyimleri Perslerinkinden farklıydı. Bunu Pers kralı Darius'un askerlerine Saka elbisesi giydirmesi açık bir şekilde göstermektedir. Antik yazarlardan bazıları kraliçe Tomris'in Massaget, bazıları Saka, bazıları da İskitlerin liderleri olduğunu bildirmektedirler. Böylece, Massaget ve Sakaların aynı topluluk olduğunu söylememiz mümkün olacaktır.

Massagetler ve onlardan sonra aynı coğrafyada ortaya çıkan Türk toplulukları arasında dini inanç, sosyal hayat, karakter ve sanat anlayışı bakımından çok yakın benzerlikler bulunuyordu. Massagetlerde görülen tek tanrı inancı, tanrıya at kurban etme adeti, tek evlilik, savaşlarda gösterilen kahramanlık, ticari faaliyetlerde samimiyet ve madeni en iyi şekilde işleyebilme kabiliyeti çok sayıda Türk topluluğunda da vardı. Ayrıca, bazı kaynaklarda Hunlar, bazılarında ise Türkler Massagetlerin halefleri olarak gösterilmişti. Tamamen bu hususlar dikkate alındığında Massagetlerin Aral gölü ve Hazar denizi arası başta olmak üzere, çok geniş coğrafyaya yayıldıkları ve büyük ölçüde Türklerle bağlantılı bir topluluk oldukları hatıra geliyor.

Massegetler, Yrd. Doç. Dr. İlhami DURMUŞ

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/234759

Massegetler

Geniş bir coğrafyaya yayılan İskit topluluğu, homojen değildi. Daha antik müellifler Kuzey Karadeniz Boyu’ndaki bozkırlarda yaşayan İskitlerle onlara dil ve kültür açısından yakın olan Sarmatları, Orta Asya’daki Sakalarla Massagetleri, Arimaspları, İirkleri ve İssedonları ayırt ediyorlardı.

….

M. Ö. 530’da Kiros, Doğu’ya ikinci bir sefer düzenledi. 100 yıl sonra Herodot, Kiros’un düşmanlarını Massaget adlı büyük ve güçlü bir kabile olarak adlandırdı. Ancak M. Ö. III. yüzyılda yaşayan ve eserlerini Yunanca kaleme alan Babilli papaz, tarihçi ve astronom Berossus’ta Kiros ile savaşan kabile, Dai (Dahi, Daoi) olarak geçmektedir. Herodot’a göre Massagetler, Hazar’ın doğusundaki düzlüklerde ve 40 kolunun bataklıklarda son bulduğu, bir kolunun da Hazar’a döküldüğü Aras Nehri’nin arkasında yaşıyorlardı. Burada “Araks” olarak adlandırılan nehir aslında Ceyhun Nehri, onun başlıca kolu ise o zamanlar bol suya sahip (şimdi kuru) Uzboy’dur. Herodot’a göre Massagetleri yakalayabilmek için Kiros, köprülerle kuleler inşa etmiştir. Kiros’un Uzboy kıyısında M. Ö. 530 yılının Ağustos ayında öldüğü bilinmekte[1]dir. Ancak krallarını kaybeden Fars ordusunun bozguna uğratılıp uğratılmadığı ve Ceyhun’un kıyısında ele geçirdiği toprakları terk edip etmediği anlaşılmamaktadır.

…..

En gizemli konulardan biri de Ahameniş yazıtlarında antik tarihçilere göre Kiros döneminden itibaren Farsların en büyük düşmanı olarak kabul edilen Massagetlerden bahsedilmemesidir. Hâlbuki Kiros’un Massagetlerle savaştığı Uzmoy­Harezm bölgesi, Pers İmparatorluğu’nun içerisinde yer aldı ve Harezm ile Aral Önü bölgelerini yöneten Fars satrabı için de burada muhteşem bir saray inşa edilmişti. Araştırmacıların bir kısmının tahminine göre Hellen müelliflerindeki Massagetler, Pers yazıtlarında Saka­Tigrahauda olarak adlandırılmış ve bunlar Orta Asya’nın batısında yaşamışlardır. Bununla birlikte Saka­Tigrahaudaların yerleri ile ilgili bilgi, Darius’un yazıtındaki bilgilerle çelişmekte ve onların Massagetlerle özdeşleştirilmelerini imkânsız kılmaktadır.

Tartarica Atlas