Güncel haritaya bakıldığında Polonya ve Macaristan şimdiki coğrafyamızdan oldukça uzak görünüyorlar. Tarihsel bağlamda ise, bölgenin kontrolu için her iki ülke geçmişinde Osmanlılar ile karşı karşıya geldi. Din etkeninin, ulus devlet öncesi hanedanlar çatışmasındaki rolü nedeniyle bu karşılaşmalar barışçı niyetler taşımıyordu. Macar kralları Osmanlı ilerleyişini durdurmak ve kendi varlıklarını sürdürmek için ellerinden geleni yaptı. Daha sonra, Macar toprakları Habsburglar ile Osmanlılar arasında adeta tampon bölge işlevini gördü.
Koşulların zorlamasıyla Macarlar, Avusturya hanedanı ile ortak ülke konumunda (1864-1918) yaşadılar. Bu birliktelik Macarların geniş toprakları yönetmesi açısından çok da sorunlu değildi. Yine de tam bağımsızlık yönünde bir mücadele hep oldu.
Polonyalıların (Lehler), Osmanlılar ile çatışması onlar açısından oldukça talihsiz sonuçlandı. Varna Savaşında (1444) Haçlı ordularının başındaki Lehistan kralı III. Ladislas (Władysław) hayatını kaybetti. Bu savaşta Ladislas aynı zamanda Macaristan’ın da kralıydı. Daha sonra bugünkü Ukrayna bölgesinin kontrolu için Lehistan-Osmanlı ilişkileri gerilimli bir süreç izledi. Köprülüler döneminde Lehistan üzerine kurulan üstünlük, Viyana kuşatmasında Avusturyalıların yardımına gelen Jan Sobiyeski’nin sonuç belirleyici desteği ile Osmanlı aleyhine döndü. Rusya’nın bölgedeki etkisinin artmasına paralel olarak ilişkiler yakınlaştı.
Polonya tarihi, Prusya ve bununla bağlantılı Töton Şövalyeleri ile de yakından ilgilidir. Yine Ukrayna, Beyaz Rusya topraklarının büyük bölümü bir dönem Polonya-Litvanya birliğinin egemenliğindeydi. Vurgulanması gereken bir konu da, Polonyalıların 1795'den 1807’ye kadar adeta ülkesiz olarak, başka devletlerin sınırları içinde yaşamalarıdır. Tam bağımsızlık onlar için I.Dünya Harbi sonunda gerçekleşmiştir.
19.yüzyıl ortalarında Avrupa’daki özgürlük rüzgarları, her iki ülkede de etkisini göstermiş, başarısız olan ayaklanmaların önderleri ülkelerini terk etmek zorunda kalmışlardır. Macaristan’dan kaçan yurtseverlerin önemli bölümü Osmanlı’ya sığınmış, bir kısmı da burada kalarak değişik alanlarda görevler üstlenmişlerdir.
Polonya’daki 1830 ayaklanmasının liderlerinden Prens Adam Jerzy Czartoryski de İstanbul’a gelmiş, bugün Polenezköy adını taşıyan yerleşim yerinin kurulmasına öncülük etmiştir.
Sovyetler Birliği dönemi ve sonrasında her iki ülkenin rejimleri benzer süreçleri yaşamıştır. Sovyetler Birliği’nin dağılması sonrasında tek parti iktidarına dayalı sistem değişmiş ve çok partili yeni bir demokratik döneme geçilmiştir. Günümüzde Polonya ve Macaristan Avrupa Birliği ve Nato’nun üyesidirler.
Aşağıdaki bağlantılardan, başlangıçtan günümüze her iki ülkenin tarihlerine özet olarak ulaşabilirsiniz.
B.Berksan.
İlgili sayfalar
🔎 Sovyetler Birliği'nin Dağılması
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder